موقوفات شيخ علي خان رشتي شفتي بر مدرسه‏ي خان مروي

مقدمه

وقف نامه‏ي حاضر (1) يکي از چهار وقف‏نامه‏ي مدرسه و مسجد خان مروي (2) است که نگارنده‏ي اين سطور از آنها اطلاع حاصل کرده است. (3) وقف‏نامه‏ي اصلي مدرسه متعلق به مرحوم خان مروي است که به کوشش جناب آقاي رضا استادي در شماره‏ي 13 همين فصلنامه به چاپ رسيده است. وقف‏نامه‏ي ديگر مدرسه متعلق به حاجيه نه‏نه، همسر حاجي ميرتقي لاريجاني، است که در زمان توليت حاجي ملا ميرزا محمد اندرماني طهراني، از مجتهدان طراز اول تهران، در 17 جمادي الاولي 1271 ه ق وقف بر مدرسه شده است. وقف نامه‏ي سوم مربوط است به حاجي ملا رضا قلي که قريه‏ي حصارين دماوند را در رجب 1299 ه ق وقف بر مصارف مقرر مسجد و مدرسه کرده است.
وقف‏نامه‏ي حاضر که چهارمين وقف‏نامه‏ي مربوط به مدرسه و مسجد است، متعلق به مرحوم شيخ علي خان رشتي شفتي از استادان قديم مدرسه‏ي خان مروي است. از شرح حال او بجز مواردي که در خود سند ذکر شده است، اطلاع ديگري به دست نيامد. او فرزند شيخ جمال الدين خلخالي‏الاصل است که در شفت گيلان سکونت داشت. بر اساس اين وقف‏نامه شيخ علي رشتي شفتي دو قطعه از زمين‏هاي زراعي خود را در چوبر شفت از روستاهاي رشت، بر فرزندان و مدرسه‏ي خان مروي وقف کرده است. طبق نظر واقف، متولي اين موقوفه هر ساله عوايد حاصل از اين زمين‏ها را پس از وضع مخارج و مصارف محلي و رفع ماليات ديواني مي‏بايد به سه قسمت مساوي تقسيم کند، که دو قسمت آن متعلق به تعزيه داري حضرت سيدالشهداء(ع) و يک قسمت آن متعلق به اولاد واقف است. از دو قسمت تعزيه‏داري، يکي بايد در خود محل - چوبر شفت - به مصرف روضه خواني برسد و قسمت ديگر صرف مدرسه‏ي خان مروي گردد.
توليت مدرسه بر اساس نظر واقف تا زمان حيات با خود اوست و بعد از او اين امر بر عهده‏ي متولي مدرسه‏ي مروي قرار گرفته است.

متن وقف ‏نامه

واقف جناب آقاي شيخ علي نجل زکي مرحوم آقا شيخ جمال‏الدين خلخالي الاصل شفتي المسکن.
موقوفه تمامي متصرفه‏ي ملکي اختصاصي واقف معزي اليه در قريه‏ي چوبر شفت من قراء رشت است که
متصرفه‏ي مزبوره عبارت است از دو قطعه زمين بزرگ توت که يکي معروف است به اتار کله و يکي در جنب باغ مرحوم کربلايي نصير و ديگر مزرعه‏ي برنج‏کاري بضمائمها از دائره و بائره و خانه و صحن و سراي و سري باغ و اشجار مثمره و غيرمثمره، بعبارة اخري آنچه را که آقاي آقا شيخ علي واقف معزي اليه در قريه‏ي چوبر شفت از رطبه و يابسه مالک و متصرف است و به دست يوسف زارع پسر مرحوم علي چوبري شفتي زراعت مي‏شود و در محل خود معروف است، مصب عقد وقف شد و به تصرف و قبض وقف هم داده شد و از ملکيت آقاي آقا شيخ علي خارج گرديد.
موقوف عليهم تعزيه‏داري حضرت خامس آل عبا و ثالث ائمةالأطهار ابي‏عبدالله الحسين و اولاد و احفاد و اعوان و اصحاب و ياوران آن بزرگوار، صلوات الله و سلامه عليه و عليهم اجمعين، و اولاد خود واقف خير مواقف است، ذکورا و اناثا با تقدم طبقه‏ي سابقه بر لاحقه به طور تساوي به اين معني که متولي موقوفه‏ي مزبوره هر ساله عوايد و منافع آن را بعد از وضع مخارج و مصارف محلي و رفع ماليات ديواني سه قسمت متساوي نموده، دو قسمت آن راجع است به تعزيه‏داري حضرت سيدالشهداء، ارواحنا و ارواح العالمين له الفداء، و يک قسمت راجع به اولاد واقف. و اما دو قسمت راجع به تعزيه‏داري، يک قسمتش بايد در خود محل به مصرف روضه‏خواني برسد و يک قسمتش در طهران در مدرسه‏ي فخريه‏ي خان مروي. و اما قسمت راجع به اولاد بايد به خود اولاد برسد که به مصرف شخصي خودشان برسانند، بالسوية من غير فرق بين الذکر و الانثي.
توليت موقوفه‏ي مزبوره مادام‏الحيوة با خود واقف است و بعد از او با متولي مدرسه‏ي خان مروي، الي أن يرث الله الأرض و من عليها. و صيغه‏ي وقف جاري و قبض و اقباض به عمل آمد. فصار وقفا صحيحا باتا بتلا (فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه علي الذين يبدلونه) (4) و عليه لعنة الله و الملائکة و الناس اجمعين. و قد وقع ذلک و حرر في منتصف محرم‏الحرام سنة ألف و ثلث مائة و خمسين من الهجرة المقدسة، مطابق يازدهم خوردادماه يک هزار و سيصد و ده شمسي و براي تعيين حق الثبت، قيمت موقوفه‏ي مزبوره پنجاه تومان است. شيخ علي رشتي شفتي.

پي نوشت :

1-با تشکر از آقاي فرزاد زيباپور که نگارنده را از وجود اين سند آگاه کردند و با سپاس از خانم زهرا شفيعي جاويد، فرزند مرحوم حاج مرتضي رشتي شفيعي (رشتي شفتي) و نوه‏ي مرحوم شيخ علي رشتي شفتي که عکسي از اين سند را در اختيار نگارنده قرار دادند.
2-براي اطلاع بيشتر راجع به شرح حال خان مروي و تاريخچه‏ي مدرسه و مسجد مروي، رک: ميرمحمد صادق، سيد سعيد، «مسجد و مدرسه‏ي مروي»، مجله‏ي مسجد، سال پنجم، شماره‏ي 29، ص 83 - 70.
3-وقف‏نامه‏هاي مذکور را نگارنده آماده‏ي چاپ کرده است که ان شاء الله به زودي به صورت دو مقاله‏ي جداگانه به چاپ خواهد رسيد.
4-بقره: 181.

منبع: ميراث جاويدان

---

معرفي سايت مرتبط با اين مقاله